Fort WKU is een onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie is een unieke historische verdedigingslinie uit 1815. De linie is 85 kilometer en bestaat uit zo’n 47 forten en zes vestingen: Muiden, Weesp, Naarden, Gorinchem, Woudrichem en Nieuwersluis.
Het idee van de verdedigings(water)linie was om stukken land onder water te kunnen zetten zodra een vijand in beeld kwam (inunderen). Het water was niet diep genoeg om over te varen maar te diep om met materieel doorheen te waden. Om te voorkomen dat de hoger gelegen doorgangen werden bereikt, kon de vijand vanuit de forten en werken worden beschoten.
Meer informatie over de Nieuwe Hollandse Waterlinie
De eerste plannen van de Stelling van Honswijk stammen uit 1815. Tussen 1871 en 1886 werd verbeterd en uitgebreid, men moderniseerde de bestaande werken, Fort Honswijk en de Lunet aan de Snel. Op 1000 meter afstand ten noorden van Fort Honswijk bouwde men in 1877 een nieuw verdedigingswerk: Fort WKU.
De verdedigingswerken in de Stelling van Honswijk vormen een van de meest imposante vestingbouwkundige ensembles in de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Gesitueerd in een typisch Hollands rivierenlandschap vinden we een staalkaart van de vestingbouw tussen 1840 en 1940. In Fort Honswijk staat een spectaculaire 'bomvrije' toren, omarmd door een contrescarpgalerij. Aan het Inundatiekanaal, geflankeerd door de Gedekte Gemeenschapsweg, liggen de Lunet aan de Snel en het Werk aan de Korte Uitweg. Op enige afstand completeren het Werk aan de Waalse Wetering en de loopgravenlinie van het Werk aan de Groeneweg dit unieke vestinglandschap.
De verdedigingswerken kregen de naam 'Wachters aan de Lek' omdat zij, samen met Fort Everdingen en het Werk aan het Spoel ten zuiden van de rivier, de vijand moesten beletten over en langs de Lek op te trekken.
Meer informatie over de Stelling van Honswijk
Fort WKU werd in 1877 in opdracht van het ministerie van Defensie ( toen nog Ministerie van Oorlog genaamd) gebouwd.
Het had als doel:
- om de overtocht van het inundatiekanaal te betwisten;
- het verdedigen van de Lange Uitweg;
- om vuur te brengen op de gedeelten die vanuit Fort Honswijk niet gezien werden;
- vuur te flankering van de Waalse Wetering;
- om de aanvaller in het dorp Schalkwijk te alarmeren.
Met de komst van vliegtuigen was een verdedigingslinie van forten niet meer nuttig.
Na de tweede wereldoorlog werd het fort gebruikt als opslag van brugmateriaal voor de spoorwegen totdat in 1999 Staatsbosbeheer eigenaar werd.
Fort WKU is een rijksmonument en bestaat uit meerdere gebouwen.
Net buiten de gracht ligt de Fortwachterswoning die nu in particulier bezit is.
Het binnenterrein (Terreplein) wordt omringd door de ‘aarden wal’. Vanachter deze wal kon vroeger de verdediging van de omgeving en het fort plaatsvinden.
De Kazerne werd vroeger gebruikt als onderkomen voor manschappen en als opslagplaats.
Naast de Kazerne bevindt zich aan de rechterzijde een houten loods, Genieloods genaamd. Deze loods diende hoofdzakelijk voor de opslag van artillerie materieel (geschut/kanonnen) en gereedschappen.
Achter de bomvrije Kazerne staat het voormalige munitiemagazijn: Remise.
Vanaf 1999 pacht de Stichting Werk aan de Korte Uitweg het Fort van Staatsbosbeheer en is een start gemaakt met een theehuis en kampeerterrein.
In 2015 hebben de Stichting en zorgorganisatie Reinaerde de handen ineen geslagen en het Fort verder ontwikkeld en verbouwd tot wat het vandaag de dag is.
